Ο Ρίτσαρντ Νίσμπετ, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν
και συγγραφέας του βιβλίου “Η ευφυΐα και πώς να την αποκτήσετε”, σε μια
συνέντευξη στην εφημερίδα “Sunday Τimes” είπε, ότι για πολλά χρόνια πίστευε ότι η ευφυΐα ήταν κληρονομική.
Συνειδητοποίησε, όμως, ότι οι έρευνες δεν είχαν διεξαχθεί σωστά, αλλά
και ότι αυτή η άποψη ήταν ιδιαίτερα ατυχής, επειδή υπονοούσε ότι ακόμα
και με σκληρή δουλειά δεν μπορούσε να υπάρξει βελτίωση. Ευτυχώς, όμως,
ήταν πλέον ξεκάθαρο ότι ήταν λανθασμένη.
Το μήνυμα του Νίσμπετ, ότι δηλαδή η ευφυΐα μας δεν είναι
προαποφασισμένη, αλλά μπορεί να βελτιώνεται διαρκώς, είναι ιδιαίτερα
αισιόδοξο. Για τους γονείς σημαίνει, ότι τα παιδιά τους δεν είναι
καταδικασμένα να επαναλάβουν τα ίδια λάθη, για τα σχολεία σημαίνει ότι
δεν υπάρχουν μαθητές ανεπίδεκτοι μαθήσεως και για την κοινωνία σημαίνει,
ότι τα χαμηλά επιτεύγματα κάποιων κοινωνικών ομάδων δεν έχουν γενετικές
αιτίες, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, αλλά πολιτιστικές- και άρα μπορούν
να αλλάξουν.
Σημαντική στη διερεύνηση της ευφυΐας είναι και η έρευνα του Τζέιμς Φλιν,
που συνέκρινε τεστ ευφυΐας από όλο τον κόσμο τον τελευταίο αιώνα.
Βρήκε, ότι κάθε δεκαετία, το ΙQ των νέων αυξάνεται κατά μέσο όρο 3
βαθμούς απ΄ ό,τι την προηγούμενη δεκαετία. Αυτό σημαίνει, ότι τα
τελευταία 100 χρόνια το ΙQ στο δυτικό κόσμο έχει αυξηθεί κατά 30
βαθμούς, γεγονός που καταρρίπτει το “γενετικό” επιχείρημα, καθώς δείχνει
ότι το περιβάλλον επιδρά άμεσα και πολύ περισσότερο απ΄ ό,τι πιστεύαμε
μέχρι τώρα.
Άρα, λοιπόν, υπάρχουν κάποια ερεθίσματα που οι γονείς μπορούν να
προσφέρουν στα παιδιά τους, ώστε να τα βοηθήσουν να αναπτύξουν
περισσότερες δεξιότητες και δυνατότητες.
Αν εξαιρέσει κανείς την υγεία, την οποία εύχεται κάθε γονιός για το
παιδί του, υπάρχει και μια άλλη, περισσότερο μυστική προσδοκία για την
οποία δεν μιλάει εύκολα. Και ποια είναι αυτή; Να είναι το παιδί του
έξυπνο! Πολλοί είναι οι γονείς που αισθάνονται την ανάγκη να δώσουν στο
παιδί τους πολλά ερεθίσματα, να οξύνουν την αντίληψή του, να το σπρώξουν
στη μουσική, την τέχνη, τις ξένες γλώσσες, τις νέα τεχνολογίες. Άραγε
με πιο στόχο; Μάλλον εκείνον του να ξεχωρίσει…
Ας δούμε, όμως, μαζί πώς μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας να γίνουν πιο έξυπνα από κούνια!
Έξυπνα δωμάτια!
Είχατε ποτέ φανταστεί πως η σωστή διαμόρφωση, αλλά και η διακόσμηση του
παιδικού δωματίου θα μπορούσε να επηρεάσει το δείκτη νοημοσύνης των
παιδιών σας; Κι όμως, μπορεί!
Η οργάνωση, η διακόσμηση, ακόμη και το ύφος του παιδικού δωματίου
μπορούν να επηρεάσουν την προσωπικότητα και το χαρακτήρα των παιδιών.
Ένας φωτεινός χώρος με λουλούδια και φροντίδα που αντανακλά την αγάπη
σας, χαρίζει στα παιδιά μεγάλη συναισθηματική ασφάλεια, χαρά και
αυτοπεποίθηση, ενώ η καθαριότητα και η τάξη συμβάλλουν ταυτόχρονα και
στη νοητική τους ανάπτυξη. Ποια είναι, όμως, τα βήματα που πρέπει να
ακολουθήσετε για να μεγαλώσετε ένα έξυπνο παιδί;
Πόσο έξυπνο, όμως, θεωρείται σήμερα ένα παιδί που έχει καλούς βαθμούς στο σχολείο; Είναι αυτό η μόνη απόδειξη εξυπνάδας;
Όχι βέβαια. Σήμερα ένα παιδί θεωρείται έξυπνο, όταν έχει αυτοπεποίθηση
και υπευθυνότητα. Όταν κατανοεί τα δικά του συναισθήματα και
ενδιαφέρεται για τα συναισθήματα των άλλων. Έξυπνο, επίσης, θεωρείται το
παιδί που διαθέτει αυτοκυριαρχία και την ικανότητα να επικοινωνεί και
να συνεργάζεται. Χαρακτηριστικά άκρως απαραίτητα για τη μετέπειτα
φυσιολογική του εξέλιξη και την επιτυχία του στην προσωπική, αλλά και
επαγγελματική του ζωή.
Φροντίστε, λοιπόν, να ικανοποιείτε όχι μόνο τις σωματικές, αλλά και τις
συναισθηματικές του ανάγκες. Μην του προσφέρετε μόνο υλικά αγαθά, αλλά
να το γεμίζετε και συναισθηματικά.
Τα παιδιά καθώς μεγαλώνουν επιζητούν αναγνώριση, ανταπόκριση στην ανάγκη
τους για ανεξαρτησία και αναγνώριση της προσωπικότητάς τους.
Ενθαρρύνετε και βοηθήστε το παιδί σας να αισθάνεται αυτοπεποίθηση από
πολύ μικρή ηλικία. Η αυτοπεποίθηση αποτελεί τη βάση για τη
ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Σημαίνει, ότι σέβεται τον εαυτό
του και έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητες του. Αυτό θα επιτευχθεί με το
να προσφέρετε απλόχερα στο παιδί σας το χαμόγελο, την αποδοχή και την
αγάπη σας. Δώστε του τον έπαινο και την προτροπή σας. Κάντε το έτσι να
πιστέψει στον εαυτό του και τις δυνατότητες του. Αυτό το παιδί είναι
σίγουρα το “έξυπνο παιδί”, που όλοι επιθυμούν. Ένα παιδί που αυτού του
είδους η εξυπνάδα του θα γίνει το διαβατήριό του για μια ενήλικη
επιτυχημένη ζωή.
Ας δούμε, όμως, πιο αναλυτικά πώς μπορείτε να διαμορφώσετε το παιδικό δωμάτιο, ώστε να προσφέρετε ...
στο παιδί σας τις καλύτερες ευκαιρίες για μια καλή εξέλιξη.
Η ασφάλεια είναι πολύ βασική παράμετρος στο σχεδιασμό ενός έξυπνου
παιδικού δωματίου, όπως επίσης και ο χώρος. Καλό θα ήταν τα έπιπλα να
βρίσκονται περιμετρικά του δωματίου, για να υπάρχει αρκετός ελεύθερος
χώρος για παιχνίδι στο κέντρο. Αποφύγετε μικρά χαλάκια που γλιστρούν και
προτιμήστε κάποιο μεγαλύτερο χαλί, που θα φιλοξενεί παιχνίδια κι άλλες
δραστηριότητες. Φροντίστε να υπάρχουν αρκετές χαμηλές ντουλάπες, και αν
τοποθετήσετε ράφια στους τοίχους (για να βάζει το παιδί τα παιχνίδια του
ή άλλα αγαπημένα αντικείμενα) φροντίστε να είναι εύκολα και άμεσα
προσβάσιμα για το ύψος του.
Επιλέξτε οικολογικά προϊόντα για τον εξοπλισμό και τη διακόσμηση του
παιδικού δωματίου, για να μειώσετε αρκετά τον κίνδυνο εμφάνισης
αλλεργιών και άλλων ασθενειών που συνδέονται με τα συνθετικά υλικά ή τα
τοξικά χρώματα, που κατά καιρούς χρησιμοποιούνται στα σπίτια. Προτιμήστε
ξύλινα έπιπλα, επεξεργασμένα με φυσικό τρόπο. Διαλέξτε στρώμα
οικολογικών προδιαγραφών για το κρεβατάκι του και βάψτε τους τοίχους με
μη τοξικά χρώματα.
Το χρώμα ενισχύει την απόδοση και διεγείρει το πνεύμα! Είναι αλήθεια, η
επιλογή ενός συγκεκριμένου χρώματος μπορεί να έχει θετικό ή αρνητικό
αντίκτυπο όχι μόνο στη ψυχολογία, αλλά και στη σχολική απόδοση των
παιδιών, επειδή κάθε χρώμα μάς επηρεάζει με το δικό του, διαφορετικό
τρόπο.
Έρευνες που διεξήχθησαν κατά καιρούς, βοήθησαν τους ειδικούς να
συνδέσουν χρώματα και συναισθήματα, δίνοντάς μας έτσι μια ιδέα για το
πώς θα θέλαμε να βάψουμε το δωμάτιο των παιδιών. Το κόκκινο -όπως και το
πορτοκαλί, σε μικρότερο βαθμό όμως- αυξάνει τους παλμούς και διεγείρει
τον εγκέφαλο. Το κόκκινο είναι ένα λαμπερό χρώμα που ζεσταίνει και
φωτίζει το χώρο. Χαρίζει την αίσθηση φρεσκάδας, ζωντάνιας και ασφάλειας,
όμως ενδέχεται να προκαλέσει αϋπνίες ή εκνευρισμό. Το κίτρινο διεγείρει
τη μνήμη, τις νοητικές λειτουργίες και βοηθά στη σκέψη. Χαρίζει θετική
ενέργεια στο χώρο, δημιουργεί ευχάριστη ατμόσφαιρα, προσφέρει άπλετο φως
και καταπολεμά τη μελαγχολία. Επίσης, αυξάνει τη δημιουργικότητα, δίνει
ενέργεια και ζωντάνια. Ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα έχει το μπλε, το
πράσινο, το ροζ και γενικότερα οι παλ χρωματισμοί, οι οποίοι βοηθούν τα
παιδιά να ηρεμήσουν και να χαλαρώσουν. Το πράσινο, για παράδειγμα,
αποτελεί ένα θεραπευτικό και ηρεμιστικό χρώμα. Αντιπροσωπεύει τη φύση,
γι’ αυτό προωθεί την ισορροπία, την αρμονία, την ηρεμία και τη
σταθερότητα. Ξεκουράζει, χαλαρώνει, μειώνει το στρες, αφήνει την αίσθηση
της φρεσκάδας, ενώ δημιουργεί συναισθήματα προστασίας και ασφάλειας.
Το φως είναι πολύ σημαντικό στο παιδικό δωμάτιο! Η υπερβολική ή η
ανεπαρκής παρουσία φωτός μπορεί να προκαλέσει αρνητικές συνέπειες στο
παιδί που ζει στο χώρο αυτό, όπως μείωση της οπτικής αντίληψης ή
ικανότητας. Άλλωστε το φως, όπως ακριβώς και το χρώμα, μπορεί να
συνδέεται άμεσα με την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης και κατ’
επέκταση της μάθησης.
Εκνευρισμός, προβλήματα όρασης και πονοκέφαλοι δυσκολεύουν τα παιδιά στη
μελέτη, όταν αυτή γίνεται χωρίς τον κατάλληλο φωτισμό. Αποφύγετε τον
υπερβολικό φωτισμό και τους εκθαμβωτικούς λαμπτήρες, αντίθετα προτιμήστε
πολλές και διαφορετικές πηγές φωτισμού. Επιλέξτε φωτιστικά γενικού
φωτισμού (από το ταβάνι), τα οποία μπορείτε να συνδυάσετε με το
φωτιστικό του γραφείου, το οποίο καλύτερα να έρχεται από πίσω ή από τα
πλάγια, για να μη χτυπάει το παιδί κατευθείαν στα μάτια. Ανάλογα βέβαια
με τη διακόσμηση του δωματίου (π.χ. το χρώμα των τοίχων, καθώς και το
χρώμα και την υφή των επενδύσεων), τόσο περισσότερο ή λιγότερο φως
χρειάζεστε. Καλή ιδέα θα ήταν να εκμεταλλευτείτε στο έπακρο και το
φυσικό φωτισμό, τοποθετώντας το γραφείο του παιδιού κοντά στο παράθυρο ή
την μπαλκονόπορτα. Μην ξεχνάτε, όμως, πως η θέα από το παράθυρο αποσπά
την προσοχή από το διάβασμα, οπότε καλό είναι να στηθούν εκεί τα
παιχνίδια του και όχι το γραφείο.
Καλλιεργήστε τη φαντασία των παιδιών. Τα παιδιά που μεγαλώνουν μέσα σε
ένα δημιουργικό περιβάλλον εμφανίζουν υψηλότερους δείκτες IQ, τους
αρέσει να διαβάζουν και γίνονται καλύτεροι μαθητές. Πολλές έρευνες έχουν
δείξει, ότι τα παιδιά έχουν τη δύναμη να πλάθουν ολόκληρες ιστορίες
αντλώντας ερεθίσματα από ένα απλό κουτί στο δωμάτιο ή τη ντουλάπα τους,
από τα λούτρινα ζωάκια τους, ακόμη και από τα σκεύη της κουζίνας. Αυτή η
διαδικασία διεγείρει τη φαντασία των παιδιών και ενεργοποιεί τη σκέψη
τους. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να δημιουργήσετε στο παιδί σας ένα
περιβάλλον με πολλά τέτοια ερεθίσματα φτιάχνοντας ένα δωμάτιο με κάποιο
θέμα που του αρέσει πολύ, όπως π.χ. πειρατές, νεράιδες, βυθός, ζούγκλα,
κάστρα, κ.ά. Ταπετσαρίες, μπορντούρες, αφίσες, κουρτίνες, κουνουπιέρα,
σεντόνια και μαξιλάρια, που δημιουργούν μια εντυπωσιακή θεματική
ενότητα, θα εντείνουν ακόμα περισσότερο την ανάπτυξη της φαντασίας, της
δημιουργικής σκέψης και της έκφρασης των παιδιών.
Ωραία ιδέα είναι να ετοιμάσετε μια γωνιά για ζωγραφική, ακόμη και αν ο
χώρος δεν επαρκεί για τα κλασικά καβαλέτα. Δυο ρολά από χαρτί ζωγραφικής
κρεμασμένα με σκοινιά στο ταβάνι ή τον τοίχο, μπορούν να δώσουν τη λύση
και να βοηθήσουν τη δημιουργικότητα ενός παιδιού.
Όμορφες αναμνήσεις, θετικά συναισθήματα. Πολλές έρευνες έχουν αποδείξει,
ότι μια ευχάριστη ανάμνηση ή μια θετική σκέψη μπορεί να επηρεάσει άμεσα
τον τρόπο λειτουργίας του μυαλού, κάνοντάς το να δουλεύει πιο γρήγορα
και πιο αποτελεσματικά. Αν, λοιπόν, η διακόσμηση του παιδικού δωματίου
περιλαμβάνει οικογενειακές φωτογραφίες, ζωγραφιές ή ενθύμια από διακοπές
και άλλες ευχάριστες στιγμές, τότε το παιδί θα νιώθει οικεία μέσα στο
χώρο του, θα αναπολεί όμορφες στιγμές και θα αισθάνεται ακόμα
περισσότερη αγάπη και ζεστασιά. Και όλα αυτά τα συναισθήματα συμβάλλουν
θετικά στη ψυχολογία του παιδιού, αλλά και στην καλύτερη απόδοση του
μυαλού του.
Φροντίστε για την τάξη και την καλή οργάνωση. Ένα ανοργάνωτο, χαοτικό
περιβάλλον μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη διαδικασία της
μάθησης, αλλά και στη συγκέντρωση των παιδιών. Αποφύγετε, λοιπόν, τα
παιχνίδια, τα ρούχα και τα βιβλία να βρίσκονται πεταμένα δεξιά κι
αριστερά. Μάθετε στο παιδί να οργανώνει το χώρο του από μικρό και να
τακτοποιεί τα πράγματά του με συνέπεια. Αξιοποιείστε όσο το δυνατό πιο
απλά τους χώρους του δωματίου και οργανώστε το χώρο με τέτοιο τρόπο,
ώστε το παιδί να έχει απόλυτο έλεγχο των πραγμάτων του. Αποφεύγετε να
τοποθετείτε αντικείμενα σε ψηλά ράφια, τα παιδιά πρέπει να μπορούν να
βλέπουν και να ταξινομούν τα πράγματά τους. Ένα καλά οργανωμένο δωμάτιο
συμβάλλει στην ενίσχυση της νοημοσύνης και της μνήμης των παιδιών.
Αποφύγετε όσο μεγαλώνει το παιδί την τακτική των αποθηκευτικών κουτιών –
μπαούλων. Μπορεί να είναι μια συνηθισμένη πρακτική για να μαζέψει ένα
παιδί τα παιχνίδια του, όμως, δεν είναι η καλύτερη! Μαζεύοντας ένα παιδί
τα παιχνιδάκια από το πάτωμα και ρίχνοντάς τα μέσα στο κουτί δε
συνειδητοποιεί την αξία τους. Επιπλέον, όταν θα χρειαστεί κάποιο
συγκεκριμένο παιχνίδι, θα εκνευριστεί γιατί θα ψάχνει με τις ώρες όλα τα
κουτιά για να βρει αυτό που θέλει.
Μια μικρή βιβλιοθήκη που θα φιλοξενεί σε ξεχωριστά ράφια τα βιβλία, τα
αγαπημένα κουκλάκια, τα επιτραπέζια παιχνίδια και τα σετ ζωγραφικής
είναι ένας καλός τρόπος, για να μάθει το παιδί όχι μόνο να ταξινομεί τα
πράγματά του, αλλά και να τα ελέγχει. Επίσης, ένας πρακτικός και
πρωτότυπος τρόπος για να βρίσκουν θέση κάθε λογής μικροαντικείμενα είναι
να κρεμάσετε πάνινα σακουλάκια ή μικρά πλαστικά καλαθάκια από
κρεμάστρες ή απευθείας πάνω στους τοίχους. Όταν το δωμάτιο μοιράζονται
δύο παιδιά, χρησιμοποιήστε μεγάλους σάκους. Βάλτε μέσα καθημερινά
αξεσουάρ που διαφορετικά θα κατέληγαν πάνω σε καρέκλες ή κάτω από τα
κρεβάτια, όπως καπέλα ή κασκόλ. Τοποθετήστε σε κάθε σάκο ένα ταμπελάκι
με το περιεχόμενο και τον ιδιοκτήτη του.
Βγάλτε την τηλεόραση και τον ηλεκτρονικό υπολογιστή από το δωμάτιο.
Πολλές φορές το κατσούφικο πρόσωπο ενός παιδιού, η γκρινιάρικη διάθεσή
του και η κακή ψυχολογική του κατάσταση οφείλονται σε κακό ύπνο. Πολλοί
είναι οι παιδίατροι, που ισχυρίζονται ότι τα παιδιά που δεν κοιμούνται
αρκετά πληρώνουν ένα βαρύ τίμημα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορούν να
διαταράξουν τον ύπνο και να οδηγήσουν το παιδί σε μια κατάσταση, όπου θα
κοιμάται λιγότερο από όσο χρειάζεται. Δώστε έμφαση στο νυχτερινό ύπνο
φροντίζοντας να είναι πολύωρος και ξεκούραστος. Οι ειδικοί, εξάλλου,
συμβουλεύουν πως το ίδιο πρέπει να κάνετε και για τον εαυτό σας, καθώς
έχει αποδεχτεί πως ο ύπνος χαρίζει στον άνθρωπο μεγαλύτερο αυτοέλεγχο,
συγκέντρωση και πολιτισμένη συμπεριφορά. Γι’ αυτό απομακρύνετε κάθε
συσκευή από το δωμάτιο του παιδιού, που μπορεί να το απασχολήσει πριν
κοιμηθεί. Τα παιδιά που έχουν στο δωμάτιό τους τηλεόραση ή ηλεκτρονικό
υπολογιστή κοιμούνται λιγότερες ώρες κατά τη διάρκεια της σχολικής
χρονιάς, περνούν περισσότερες ώρες μπροστά στην τηλεόραση ή την οθόνη
του υπολογιστή, ασχολούνται πολύ περισσότερο με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια
και σερφάρουν περισσότερες ώρες στο internet.
Τα οφέλη της μουσικής. Η μουσική από την αρχαιότητα έπαιζε σημαντικό
ρόλο στον άνθρωπο και ασκούσε σωματική και ψυχοπνευματική επιρροή. Είναι
καλύτερο, λοιπόν, να αντικαταστήσετε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και την
τηλεόραση με ένα ραδιόφωνο, ένα cd player ή ένα μουσικό όργανο, που θα
καλύπτει ευχάριστα τον ελεύθερο χρόνο του παιδιού. Πολλές έρευνες έχουν
κατά καιρούς αποδείξει, ότι η μουσική σε συνδυασμό με την εκμάθηση ενός
μουσικού οργάνου, αναβάθμισε κατά πολύ το IQ των παιδιών.
Η φύση φροντίζει… Έρευνες έχουν δείξει, πως μέσω της φροντίδας των
λουλουδιών υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες βελτίωσης της ψυχολογίας και των
συναισθημάτων των ανθρώπων. Η παρουσία των λουλουδιών πυροδοτεί
ευχάριστα συναισθήματα, επηρεάζει θετικά τις κοινωνικές συναναστροφές
και τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Τοποθετήστε στο γραφείο του παιδιού
ή σε κάποιο άλλο ασφαλές σημείο ένα μικρό γλαστράκι με λουλούδια (το
οποίο θα βγάζετε από το δωμάτιο, όταν το παιδί πέφτει για ύπνο). Αφήστε
το παιδί να ποτίζει τις γλάστρες στο μπαλκόνι και να φυτέψει τα δικά του
λουλούδια. Η ενασχόλησή του μαζί τους θα το βοηθήσει να απαλλαγεί από
το άγχος και έτσι θα μπορεί να συγκεντρώνεται καλύτερα στη μελέτη του.
Τέλος, ένας μικρός κάδος ανακύκλωσης θα βοηθούσε στην εκπαίδευση της
περιβαλλοντικής συνείδησης του παιδιού, μιας και αυτή θα ξεκινούσε από
το μικρόκοσμο του δωματίου του, για να επεκταθεί αργότερα στο σπίτι σας
και στον έξω κόσμο.
